خواندن صیغه وقف مسجد

برای اینکه مکانی مسجد شود شخصی که مالک زمین است صیغه مسجد را بر زبان جاری کند یعنی بگوید: جَعَلتُه ُ مَسجِداً للّه ِ» و آن را در اختیار نمازگزاران قرار بدهد در این صورت پس از آنکه یک نفر با اجازه واقف در آنجا نماز بخواند، هر چند آن نماز، نماز مستحبی باشد، آن مکان مسجد می باشد.

باید توجه کرد که در وقف مکان برای مسجد لازم نیست که صیغه به عربی خوانده شود یا اینکه صیغه به صورت انشاء لفظی باشد بلکه به صورت معاطاتی هم صحیح است یعنی اینکه مکانی را در اختیار نمازگزاران قرار بدهد و در آن مکان یک نماز خوانده شود، در این صورت آن مکان هر چند که صیغه وقف مسجد را بر زبان جاری نکرده باشند، مسجد می باشد. مجرّد ساختن ساختمان به نیّت مسجد، بدون انشاء صیغه وقف و بدون تحویل آن به نمازگزاران برای خواندن نماز، برای تحقّق وقف و تمامیّت آن کافی نیست.

مطابق نظر آیت الله ای

استفتاء اختصاصی سایت هدانا از دفتر حضرت آیت الله ای

سوال : مسجدی است که سالها ساخته شده است، و در آن محل نماز می خوانند اما صیغه مسجد برای آن خوانده نشده است، چه حکمی دارد، آیا با داشتن عذر شرعی می توان وارد چنین جایی شد؟

جواب :

مالکانی که مسجد را ساخته اند و آن را در اختیار نمازگزاران قرار داده اند و یک نمازگزار هم در آن نماز خوانده باشد ولو  آن نماز مستحبی باشد، آنجا در حکم مسجد است و باید احکام مسجد را رعایت نمود و شخص حائض یا جنب نمی توانند بدون غسل وارد آنجا شوند.

س ۱۹۹۵: آیا اجرای صیغه وقف در صحّت‏ آن شرط است؟ و بر فرض شرط بودن، آیا عربی بودن صیغه، شرط است؟
ج: انشاء لفظی در وقف، شرط نیست زیرا تحقق آن به معاطات هم ممکن است و همچنین در انشاء وقف به لفظ، عربی بودن صیغه آن هم شرط نیست.

س ۱۹۹۷: اینحانب به فضل و توفیق الهی ساختمانی را به نیت مسجد در روستا بنا کردم، ولی با توجه به وجود دو مسجد و عدم وجود مرکز آموزشی در آنجا، روستای مزبور در حال حاضر نیازی به مسجد ندارد. با توجّه به اینکه هنوز صیغه وقف آن به عنوان مسجد جاری نشده و دو رکعت نماز به عنوان نماز در مسجد در آن خوانده نشده است، اینجانب آمادگی دارم در صورتی که اشکال شرعی نداشته باشد نیّت خود را تغییر داده و آن ساختمان را در اختیار آموزش و پرورش قرار دهم، این مسأله چه حکمی دارد؟
ج: مجرّد ساختن ساختمان به نیّت مسجد، بدون انشاء صیغه وقف و بدون تحویل آن به نمازگزاران برای خواندن نماز، برای تحقّق وقف و تمامیّت آن کافی نیست، بلکه در ملک مالک باقی می‏ماند و او حق دارد هر تصرّفی که می‏خواهد در آن بکند، در نتیجه تحویل آن ساختمان به اداره آموزش و پرورش اشکال ندارد.

س ۱۹۹۸: آیا مالی که برای خرید لوازم به حسینیه ‏ها بخشیده می‏شود، حکم وقف را دارد یا آنکه لوازمی که با آن مال خریداری می‏گردند احتیاج به اجرای صیغه وقف دارند؟
ج: مجرّد جمع‌آوری مال، وقف محسوب نمی‏شود، ولی بعد از خریدن لوازم حسینیه با آن اموال و قراردادن آنها در حسینیه برای استفاده، وقف معاطاتی محقق می‏شود و نیازی به اجرای صیغه وقف ندارد.

اجوبه الاستفتائات.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

کیفیت اجرای صیغه مسجد

پرسش : صیغه مسجد چیست؟ اگر برای مسجدی صیغه خوانده نشده باشد، حکمش چیست؟
پاسخ : صیغه این است که بگوید این محل را برای خدا وقف مسجد کردم و اگر زمینی را تحویل دهد و در آنجا به عنوان نماز بخوانند این عمل خود جایگزین صیغه می شود.

ساخت حسینیه در زمینی که به نیت مسجد خریده شده است

پرسش : اگر زمینی را به نیت مسجد بخرند و بعد از خرید از ساخت مسجد در آن منصرف شوند و حسینیه بسازند این زمین حکم مسجد را دارد؟
پاسخ : در صورتی که صیغه مسجد نخوانده اند یا به نیت مسجد نماز نخوانده اند و صاحبان پول راضی هستند مانعی ندارد.

سؤال ۱۴۵ ـ آیا در ساختن مسجد رضایت همسایگان شرط مى باشد؟

جواب: رضایت آنها شرط نیست ولى نباید ایجاد مزاحمت براى آنها بشود مثلا بلندگوى مسجد یا پارک ماشینها در اطراف مسجد نباید مزاحم همسایه ها باشد.

استفتائات آیت الله مکارم شیرازی.

مطابق نظر آیت الله سیستانی

مسأله ۲۶۹۴ ـ لازم نیست صیغه وقف را به عربی بخوانند، بلکه اگر مثلاً بگوید این کتاب را بر طلاب علوم دینی وقف کردم، وقف صحیح است، بلکه وقف به عمل نیز محقق می‌شود مثلاً چنانچه حصیری را به قصد وقف بودن در مسجد بیندازد، و یا ساختمانی را به‌طوری که مساجد را به آن‌طور میسازند به قصد مسجد بودن بسازد، وقفیت محقّق می‌شود، ولی به قصد تنها وقفیت محقق نمیشود. و قبول در وقف لازم نیست چه وقف عام باشد، و چه وقف خاص، و همچنین قصد قربت لازم نیست.

مسأله ۲۶۹۵ ـ اگر ملکی را برای وقف کردن معین کند و پیش از آنکه وقف کند پشیمان شود یا بمیرد، وقف واقع نمی شود؛ و همچنین اگر در وقف خاص قبل از قبض موقوف علیه بمیرد.

مسأله ۲۶۹۶ ـ کسی که مالی را وقف میکند، باید از موقع وقف کردن، مال را برای همیشه وقف کند، و اگر مثلاً بگوید این مال بعد از مردن من وقف باشد، چون از موقع خواندن صیغه تا مردنش وقف نبوده است، صحیح نیست، و نیز اگر بگوید تا ده سال وقف باشد و بعد از آن نباشد، یا بگوید تا ده سال وقف باشد، بعد، پنج سال وقف نباشد و دوباره وقف باشد، وقف صحیح نیست، ولی در این صورت اگر قصد حبس کند، حبس واقع می‌شود. رساله توضیح المسائل.

پرسش: اگر مسجد ۲ طبقه باشد ولی زمان خواندن صیغه مسجد یک طبقه بود و طبقه ۲ بعدا اضافه شده ایا طبقه ۲ هم حکم مسجد را دارد (برای خانمها) ؟
پاسخ: بلی مسجد شمرده می شود.

پرسش: آیا می توانید در یکی از طبقات یک برج مسی چندین طبقه یک باب مسجد نیز ایجاد نمود در این صورت حکم طبقات بالاو پایین آن محل چیست؟
پاسخ: مانعی ندارد و فقط همان طبقه مسجد میشود. استفتائات آیت الله سیستانی.

مطابق نظر حضرت آیت الله بهجت

احكام مسجد

مسأله ۷۴۲ بنا بر اظهر در قرار دادن مکانی به عنوان مسجد، صیغه وقف لازم نیست بلکه هر عملی که دلالت بر آن کند کافی است ، اگر چه به کار بردن لفظ در ایجاب آن ، و تلفّظ به وقفیّت به عنوان مسجدیّت أحوط است و هم چنین در قبول متولی یا حاکم شرع ؛ و أظهر اعتبار قصد قربت است در وقف مسجد؛ و کافی است که با نیّت و اراده بگوید: جَعَلتُه ُ مَسجِداً للّه ِ» و مسجدیّت را اعلام کند، به معنایی که در عرف مسلمین معمول است ( در مقابل مسجد به معنای لغوی )؛ و در قبضش کافی است یک نفر که نمازش محکوم به صحّت باشد با اذن واقف در آنجا نماز بخواند؛ و اقرب ترتیب آثار مسجدیّت است بر مساجد مخالفین ، در صورتی که محکوم به کفر نباشند؛ و کلیساها و کنیسه ها در جهت حصول تقرب مانند مساجد مخالفین است ولی در سایر جهات محل تأمل است .رساله توضیح المسائل

احداث مسجد در زمینى بدون دسترسى به مالك آن

۲۲۹. زمینى براى شخصى بوده كه از كشور فرار كرده و رفته است، سپس آن زمین را مسجد كرده  اند. وظیفه شرعى درباره این مسجد چیست؟

ج. از او باید تحقیق و جستجو كنند كه تا ممكن است از او اذن بگیرند و اگر به او دسترسى حاصل نشد و اجازه از او ممكن نشد، حاكم شرع آن زمین را به جماعتى اجاره دهد كه آن جا را مصلّى كنند كه اجاره به نفع مالك است و هروقت پیدا شد، پول اجاره را به او بدهند. استفتائات آیت الله بهجت.[هدانا]